idea klinik
Saç dökülmesi kadın, erkek, çocuk tüm insanların ortak sorunu haline geldi. Ergenlik dönemi ile başlar. (1) Dikkat edilmemesi halinde 25-30 yaşına geldiğinizde kıl köklerinin ölmesi sonucu yerini kelliğe bırakabilir.
Saçı dökülen insanların yapması gereken ilk işlem dökülme tipini bulmaya çalışmaktır. Sonrasında o dökülme tipine özel çözüm önerilerini uygulayarak başarılı bir adım atmış olur. (2)
Yazının devamında saç dökülmesi ve saç ekimine dair her şey kitabının yazarı Op. Dr. Atilla Kaya’dan saç dökülmesi nedenleri ve çözüm önerilerine dair detaylar bulacaksınız.
Saçlarımız Neden Dökülür?
Evet değerli arkadaşlar sorunu anlamaya ilk olarak dökülme nedenleri ile başlamak istiyorum. Bunu net bir şekilde anlatabilmek için 3 farklı gruba ayıracağım. Çünkü erkeklerde, kadınlarda, çocuk ve gençlerde saç dökülmesi nedenleri ve tipleri farklılık göstermektedir. Dökülme tiplerinin değişmesi aynı zamanda uygulanması gereken tedavinin de farklı olması anlamına gelmektedir. Hazırsanız ilk olarak beylerde görülen dökülme nedenleri ile başlamak istiyorum.
Erkeklerde Saç Dökülmesi Neden Olur?
Günümüzde milyonlarca kel erkek olduğunu maalesef üzülerek takip ediyoruz. Oysaki teşhis ve önlenmesi en kolay tipler her zaman erkeklerde görülmektedir. Çünkü dökülmelerin %95 gibi büyük oranı genetik (ailesel) kaynaklı olarak ortaya çıkmaktadır. Kel kalana kadar yaklaşık 5-10 yıllık dökülme geçmişi bulunmaktadır. Bu süreçte önlem almak için yeterli vaktiniz bulunmaktadır. Aynı sorun kadınlarda da görülmekte olup, yazının ilerleyen satırlarında buna da değineceğiz. Şimdi erkek tipi dökülmeyi detaylıca ele almak istiyorum.
Ailesinde Saçı Dökülen Ya da Kellik Problemi Olanlar Dikkat
Genetik dökülme riski taşıyanları ele almak gerekirse ilk olarak birinci derece aile bireylerinde saçı dökülen ya da kellik problemi olanlara bakmak gerekir. Özellikle anne ya da babasında dökülme ya da kellik varsa gerek erkek gerekse kız çocukları aynı sorunla karşı karşıya kalabilirler.
Ergenlik Dönemi Sonrası Hazırlıklı Olun
Aile bireylerinde saçı dökülen ya da kellik problemi olan çocuklar ergenlik dönemi sonrası yani 16-17 yaşlarında bu soruna karşı dikkatli ve bilgi sahibi olması gerekir. Çünkü sorun genelde bu yaşlarda ortaya çıkmasına karşın çoğu zaman ilerleyen yaşlarda da ortaya çıkmaktadır.
Saçlarınızı İyi Tanıyın, Kalite Kaybına Dikkat Edin
Kişisel bakıma en çok önem verdiğimiz ergenlik dönemi sonrası saçlarınıza zarar verecek uygulamalardan kaçınmalısınız. Mesela saçı ısı ile kurutma, düzleştirme, perma gibi saç kalitesini azaltan uygulamalardan kaçınmalısınız. Bunları yapmadığınız halde saçlarınızda mat görünüm, incelme, uzama hızında düşüş fark ederseniz işte o zaman genetik dökülme başladığı anlamına gelir. Çünkü sorun ilk olarak saçlarda sağlıksız bir görünüme neden olmaktadır. Tabii ki bu durum sadece dökülme ile olmayıp, saçı günlük kurutan, düzleştiren vs biriyseniz sizin hatalarınız yüzünden de saçlarda keratin kaybına bağlı kalite kayıpları görülür.
Sorunun Kaynağı DHT Hormonu
Evet arkadaşlar erkekler ve kadınlarda genetik dökülmeye neden olan husus DHT dediğimiz (Dihidrotestosteron) olup, erkeklik hormonu Testosteron ile 5 Alfa Reduktaz enziminin bir araya gelmesi ile oluşan bir hormondur. Kadınlarda erkeklik hormonu ne alaka diyebilirsiniz. Kadın ya da erkek her iki cinste de ortak hormonlar bulunur. Erkeklerde çok düşük miktarda Östrojen yani kadınlık hormonu yanı sıra kadınlarda da yine çok düşük miktar da Testosteron yani erkeklik hormonu bulunur. Fakat bu hormon seviyelerinin yükselmesi işleri alt üst edebilir. PCOS dediğimiz Polikistik Over Sendromu hastalığı kadınlarda Testosteron hormonunun yüksek olmasına neden olmaktadır. Bu şekilde DHT oluşur ve kadınlarda da genetik dökülme görülür. Kadınlarda da görüldüğü için bu soruna halk arasında erkek tipi dökülme denir. Orijinal ismi ile belirtmek gerekirse Angrogenetik Alopecia denmektedir.
DHT Kıl Köklerine Zarar Vermektedir
Testosteron 5 Alfa Reduktaz enzimi ile bir araya geldikten sonra DHT (Dihidritestosteron’a) dönüşür ve bundan sonra DHT’nin tek amacı sizin saçlarınıza savaş açmaktır. Bunu ise sizin kıl köklerine savaş açarak yapmaktadır. Yani anlayacağınız erkek tipi dökülmede sorun kıl köklerindedir. Siz saçınıza uyguladığınız şampuanlar maalesef beklediğiniz etkiyi gösteremez. Çünkü yapılması gereken DHT oluşumunu engellemek ya da oluşan DHT’nin kıl köklerine zarar vermesini önlemektir. Bunu sabun, şampuan vs ile yapmanız maalesef imkansızdır.
Androgenetik (Erkek Tipi) Dökülme
Yukarıda da belirtildiği gibi erkeklerin %95 gibi büyük bir bölümünde görülen genetik dökülme için evinizde kolayca uygulayabileceğiniz çözüm önerileri bulunmaktadır. Dikkatli olmalısınız çünkü etkili olan madde sayısı oldukça sınırlı olup, size sadece 5 farklı maddeden bahsedebileceğim. Bunlar Procapil, Finasterid, Dutasterid, Minoxidil ve Saw Palmetto olacaktır. Belirttiğim isimler ürün markası vs değildir. Genetik saç dökülmesine karşı geliştirilen sprey ve tablet gibi ilaçların ana maddesidir. Genetik dökülmeniz varsa bu maddeleri içeren ilaçlardan birini kullanmanız gerekir. Şimdi dilerseniz bu maddeleri biraz yakından tanıyalım.
Minoxidil: Saç dökülmesine karşı geliştirilen ve FDA (Amerikan İlaç Dairesi) tarafından onay verilmiş madde olup, ilk olarak yüksek tansiyon ilacı olarak geliştirilmiştir. Kullananlarda yan etki olarak kıllanma yaptığı tespit edilmiş olup, bu nedenle satışı yasaklanmıştır. Kısa bir süre sonra firma aynı maddeyi (Minoxidil) %5 formu ile erkeklerde saç dökülmesine karşı ilaç olarak satışa sunmuştur. Aradan geçen 30 yıllık süreçte halende saç dökülmesini nasıl önlediği kesin olarak ortaya konmamıştır. Tahminlere göre kıl köklerine kan taşıyan damarları genişlettiği ve kıl köklerini uyardığı üzerinde durulmaktadır. ABD’de Rogaine Avrupa ülkelerinde ise Regaine markası ile halen satılmaktadır. Türkiye’ye ithalatı olmadığı için kolayca temin etmeniz mümkün değildir. O nedenle sahte Rogaine çok fazla diyebilirim. Türkiye’de yine aynı madde Minoxidil %5 ve kadınlar için %2 Minoxidil içeren birçok üretici bulunmaktadır. Minoxidil içeren ilaç markalarına bakacak olursak Minoxil Forte, Kırkland, Alopexy T, Rogan, Bioxinin, Androvium ve Noxdyl Forte gibi markalar bulunmaktadır. Tansiyon ilacı olarak geliştirildiği için birçok yan etkisi bulunmaktadır. Göğüs ağrısı, kalp atışında hızlanma, nefes almakta zorluk gibi durumlar yaşarsanız mutlaka ürünü kullanmayı bırakmalısınız.
Finasterid: Saç dökülmesine karşı maddeler arasında sprey ve tablet ürünler karşımıza çıkmaktadır. Minoxidil sprey ve köpük formunda olup, şimdi tanıma imkanı bulacağımız madde Finasteride ise tablet formunda bir ilaç olarak karşımıza çıkmaktadır. Finasterid yine aynı şekilde saç dökülmesine etkisi tesadüfen fark edilmiş olup ilk olarak prostat tedavisine karşı geliştirilmiştir. Kullananlarda saç dökülmesini önlediği fark edilerek erkek tipi saç dökülmesine karşı reçeteli olarak satılmaktadır. Finasterid içeren ilaçlara bakacak olursak Proscar, Propecia, Dilaprost, Finarid ve Prosterid gibi markalar bulunmaktadır. Erkek tipi saç dökülmesinde etkisi DHT oluşumunu engellemek olup, yukarıda da belirttiğim gibi reçeteli olarak satılmaktadır. Cinsel isteksizliğe neden olması nedeniyle dikkatli kullanılması gerekmektedir.
Procapil: Erkek tipi saç dökülmesine karşı etkili maddelerden biride Procapil olup, en güzel yönlerinden biri hiçbir yan etkisinin olmadığıdır. Sederma Pharma firması tarafından geliştirilmiş olup, 3 farklı molekülü bir arada barındırmaktadır. Yani 3 farklı etkiyi tek maddede bulacaksınız. İçeriğindeki komplekslere bakacak olursak Apigenin, Oleanoic Asit ve Biotinil Tripeptid şeklinde görülmektedir. Saç dökülmesine etkisi kıl köklerine kan taşıyan damarların genişletilmesi, kıl köklerinin uyarılması ve aynı zamanda Finasterid gibi DHT oluşumunu önleyici etkisi bulunmaktadır. Türkiye’de ilk olarak Hair Pharma firması tarafından geliştirilmiş olan Hair Forte Sprey içeriğinde kullanılmıştır. Hair Forte Sprey erkekler için %3 kadınlara özel formunda ise %2 Procapil kullanılmaktadır.
Saw Palmetto: Erkek tipi saç dökülmesine karşı bitkisel bir madde kullanmak isterseniz Saw Palmetto önerilmektedir. Tabii ki yukarıda yer alan maddeler kadar etkili değildir. Serenoa Repens (cüce palmiye) ağacı ve yaprağından elde edilmekte olup, sprey ve şampuanlarda kullanılmaktadır. Türkiye’de Saw Palmetto içeren şampuan olarak Sawpoo karşımıza çıkmaktadır.
Kadınlarda Saç Dökülmesi Türleri Neler?
Erkeklerde görülen saç dökülmesi en önemli nedeni Androgenetik Alopecia (erkek tipi dökülme) olması nedeniyle şimdilik geçiyoruz. Saçkıran problemini yazımızın ilerleyen kısımlarında yer vereceğiz. Şimdi ise kadınlarda görülen saç dökülmeleri ve çözüm önerilerini göreceğiz. Kadınlar bu konuda biraz daha şanssız olduklarını düşünüyorum. Çünkü saç dökülmesi nedenleri daha fazla olup, dikkat etmediğinizde asıl nedene ulaşmanız zor olabilir. Şimdi dilerseniz kadınlarda sıkça görülen dökülme nedenlerine başlıklar halinde göz atalım.
Erkek Tipi Saç Dökülmesi (Androgenetik Alopecia) Yukarıda da belirttiğim gibi genetik dökülme sadece erkekler ile sınırlı kalmadan kadınlarda görülen saç dökülmesinin %30-%40 gibi bölümünü etkilemektedir. Kadınlarda görülen sorunun kaynağı PCOS dediğimiz Polikistik Over Sendromu olup, erkeklik hormonu testosteronun yüksek olan kadınlarda görülmektedir.
Kansızlık ve Demir Eksikliği: Kadınlarda görülen saç dökülmesinin bir diğer nedeni ise kansızlık ve demir eksikliği olup, ciddi nedenlerden biridir. Sorunun temelinde adet görme olgusu yatmaktadır. Düzensiz adet görme sonucu kan değerlerinde azalma meydana gelebilir. Aynı şekilde kan içerisinde yer alan vitaminlerin eksik olması da bu sorunu ortaya çıkarmaktadır. Demir, çinko, magnezyum yönünden eksik olması bu sorunu ortaya çıkarmaktadır. Sorunun kansızlık olduğunu anlamak için mutlaka tam kan sayımı taraması yapılması gerekir. Kan değerleriniz düşük olması halinde kansızlık tedavisi görmek gerekir. 6-12 Ay içerisinde kansızlık tamamen son bulacaktır. Saç dökülmenizi durdurmak için bu süreçte Xpecia tablet kullanmanız önerilmektedir.
Saçkıran (Alopecia Areata) Nedir?
Evet arkadaşlar şimdi ise daha çok çocuk ve gençlerde görülen bir sorunu saçkıran problemini ele almak istiyorum. Tıp dilinde Alopecia Areata, Totalis ve Universalis olarak bilinmektedir. Dediğim gibi çocuklar, gençler ve genç erişkinlerde sıkça görülmektedir. Sorunun ana nedeni stres, sıkıntı, üzüntü ve endişe gibi sorunların bağışıklık sistemi üzerinde oluşturduğu hasar diyebiliriz. Bağışıklık sistemi üzerinde meydana gelen sorun kıl köklerinin yabancı madde olarak algılanmasına ve onlara savaş açmasına neden olmaktadır. Diğer dökülmelerden farkı saçın, sakalın ya da vücudun herhangi bir yerinde madeni para büyüklüğünde bir ya da birden fazla dökülmeye neden olmasıdır. Halk arasında saçkıran, sakal kıran olarak ayrıldığına bakmayın. Hepsi aynı sorun olup, saçın bir ya da birden fazla bölümünde görülen Alopecia Areata, saçın tümünde görülen dökülme Alopecia Totalis, saç ve vücudumuzda görülen dökülme ise Alopecia Universalis olarak görülmektedir. Tedavisi mümkün ve %99 başarılı olup, yazının devamında uygulayabileceğiniz tedavi yöntemlerini görelim.
Sarımsak Uygulaması: Saçkıran tedavisinde bitkisel ve masrafsız bir tedavi uygulamak isteyenler için sarımsak güzel seçim olacaktır. Fakat etkisi %40-%50 olup, 100 kişi bu tedaviyi uygulaması halinde sadece 40-50 kişide etki göstermektedir. Bu durumu göz önünde bulundurarak başlamalısınız. Nasıl yapılacağına bakacak olursak pazardan, manavdan aldığımız sarımsağı kullanacağız. Arkadaşlarımız sarımsak şampuanı, losyonu vs alarak hata yapmaktadır. Bizler kokusundan hazzetmediğimiz fakat bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için çok etkili olan doğal sarımsağı kullanacağız. Ortadan keserek saplı kısmından tutun ve dökülen saç derisine tahriş edene kadar sürün. Bunu günlük düzeyde minimum 3 ay uygulayın. Bu süreçte etki etmezse daha fazla devam etmenize gerek yoktur. Etkisi olması halinde ise sonuna kadar devam etmelisiniz.
Kortizon: Saç dökülmesi problemlerinde biliyorsunuz dermatoloji uzmanına muayene olunmaktadır. Saçkıran için doktora başvurduğunuzda size muhtemelen kortizon tedavisi yapacaktır. Saçlı deriye iğne ile ilaç enjekte etmek diyebiliriz. Başarısı yine tam anlamıyla yeterli olmayıp, oran vermek gerekirse %70 etkili diyebilirim.
Saçkıran İlacı SADBE (Önerilir) İşte saçkıran tedavisine yönelik üretilen bir maddeye SADBE’ye bakmak istiyorum. Saçkıran tedavisi için geliştirilmiş 2 madde SADBE ve DPCP tedavide başarı oranı %95 gibi yüksektir. Türkiye’de daha önceleri sadece tecrübeli eczacılar tarafından hazırlanmakta olup, geçtiğimiz yıllarda Hair Pharma firması tarafından SADBE %0,1 ve SADBE Forte %1 formu ile satışa başlanmıştır. Bu ürünü kullananlarda 1-6 ay arasında sorunun ortadan kalktığı görülmüştür. Roll-on formatında olup, dökülen alanı ıslatacak kadar günlük uygulamak gerekir. Aşağıda yer alan videoda nasıl yapıldığı görülmektedir.
Biotin Eksikliği Saç Dökülmesine Sebep Olur mu?
Saç dökülmesine nedenlerine son bir örnek daha vererek konuyu sonlandırmak istiyorum. Önemli nedenlerden biride Biotin eksikliği olup, öncelikle Biotin nedir? Onu anlayarak konuya devam edelim. Biotin ya da diğer isimleri ile B7 ve H Vitamini saçın ihtiyacı olan vitamindir. Bu vitamin eksik olması halinde saçta kalite kaybı yanı sıra tırnaklarda kırılma, soyulma ve beyaz lekeler görülür. İyide hocam tırnak ile saçın ne alakası var diyebilirsiniz. Saç ile tırnak keratin dediğimiz aynı maddeden meydana gelmektedir. Saçlara renk veren melanin hücresi olup, tırnaklarda bu yoktur. Melanin hücresi ölmesi ile saçlara renk verilmez. Bizde buna saçlar ağardı deriz. Aslında ağarma değil de tırnak ile aynı renkte orijinal halinde çıkmaktadır. Biotin eksikliğine neden olan faktörleri görelim. En önemli neden beslenme alışkanlığı ile alakalı olup, Biotin içeren gıdalardan uzak kalmak diyebiliriz. Çoğu zaman bilinçsiz yapılan diyetler bu sorunu karşımıza çıkarmaktadır.
Sivilce İlaçları: Biotin eksikliğine neden olan bir diğer husus ise ergenlik dönemindeki gençlerde sık görülen sivilce tedavisinde kullanın ilaçların içerisinde yer alan zoretanin biotin eksikliğine neden olmaktadır. Bu ilaçları kullanacaksanız mutlaka 1 ya da 2 MG Biotin ile birlikte kullanın.
Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?
Uzun bir yazı fakat okumanız halinde erkekler, kadınlar, çocuklar ve gençlerde dökülme nedenleri ile nasıl önleneceğine dair geniş kapsamlı bilgileri bulursunuz. Saç dökülmesi nasıl önleneceğine dair bilgiler yukarıda verilmiş olup, aynı detayları tekrarlamak istemiyorum. Şimdi sizlerden gelen sorulara verdiğimiz cevaplarla devam edelim.
Op. Dr. Atilla KAYA Sorularınızı Yanıtlıyor
Saç Ekimi ve Saça Dair Her Şey kitabının yazarı aynı zamanda IDEA Bakırköy Kliniğinde genel cerrahi ve medikal estetik uzmanı olarak görev yapan Op. Dr. Atilla KAYA (Dr. Kaya) sizlerden gelen sorulara yanıt veriyor. Sayfanın alt kısmında yer alan soru ve öneri formundan sorularınızı iletebilirsiniz. Sıkça sorulan soruları sayfaya dahil ederek aynı sorunun tekrar sorulmasını önlüyoruz. Yazının devamında en sık sorulan sorular ve cevaplarını bulacaksınız.
Dökülen Saçlar Tekrar Çıkar mı?
Bu soruya 2 farklı cevap verilmesi gerekir. Hem çıkar hem de bir noktadan sonra çıkmaz. Demek istediğimi daha net anlamak için saçın yaşam döngüsüne bakmak lazım. Kafamızda 100 ile 150 Bin arasında kıl kökü bulunmaktadır. Bunların %10’u sürekli dökülerek yenilenmektedir. Bu nedenle günlük 100 tele kadar saçların dökülmesi normaldir. Tabii ki saçlarda açılma ya da seyrekliğe neden olmaması gerekir. Saç çıkar 2-10 yıl arasında yaşar ve yenilenmek üzere dökülür. Dökülen kılın yerine 6 ay içinde yenisi çıkar. Yeni çıkan kıllarda sağlık sorunu olmaması halinde 2-10 yıl yaşar dökülür. Bu döngü insan hayatı boyunca 10-15 defa devam etmektedir. Yani dökülen saçlar yeniden çıkar. Fakat çıkan kılların ne kadar yaşayacağı önemlidir. Erkek tipi saç dökülmeniz varsa ve herhangi bir önlem almadıysanız sizin saçlarınız 3-6 ay yaşayacak ve yeniden dökülecektir. Bu şekilde 5-10 yıl arasında saçınızın ömrü son bulacak ve kellik ile karşı karşıya kalacaksınız. O nedenle mutlaka önlem alarak saçların yaşam sürecini uzatmalısınız.
Şampuan Saç Dökülmesini Engeller mi?
Bundan 20 yıl öncesine kadar saç ve vücut temizliği için sabun kullanılırken günümüzde şampuan daha yaygın kullanılmaktadır. Dikkat ederseniz kullanım alanı temizlik amaçlı olduğu belirtiliyor. Bu nedenle saç dökülmesine etkisi sandığınız kadar değildir. Gelen sorulara baktığımızda şu şampuanı kullandım halen saçlarım dökülmeye devam ediyor gibi soruları sık görüyoruz. Dökülmeye devam etmesi normal olup, çünkü tek başına önlemesi imkansızdır. Sadece tedavinize ek ürün olarak medikal şampuanların kullanımı önerilmektedir. Bunun dışında markası ne olursa olsun. Şampuan çeşitleri ile dökülmeyi durdurmanız imkansızdır.
Saç Dökülmesi Geçer mi?
Güzel bir soru diyebilirim. Çünkü konu içerisinde bu detayı atladığımızı fark ettim. Evet saç dökülmesi dökülmenin nedeni ve tipine göre geçebilmektedir. Daha doğrusu Telogen Effluvium dediğimiz geçici saç dökülmeleri insan hayatında sıkça görülür. Özellikle hamile ve doğum yapan kadınlar bu süreçte çok fazla hormonal dalgalanmaya neden olduğu için geçici dökülmeye neden olur. Bunun dışında kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları da yan etkileri arasında saçların dökülmesine neden olmaktadır. Bunun gibi geçici dökülmeye neden olan birçok faktör bulunmaktadır. Fakat genetik yani erkek tipi dökülme sürekli artan sorun olup, kendi kendine geçmez.
Saç Dökülmesi Hangi Hastalığın Belirtisidir?
Güzel bir soru başlığı daha diyebilirim. Evet saçların dökülmesi bazen saçlarımız ile alakalı değil de vücudumuzda oraya çıkan hastalıklarla ilgili olabilir. Yukarıda kadınlarda görülen saç dökülmesini ele alırken kısa adı PCOS olan (Polikistik Over Sendromu) ile alakalı olduğunu gördük, bunların dışında lupus ve guatr gibi hastalıklar saç dökülmesine neden olmaktadır. Yani dökülme probleminiz varsa muhtemelen farklı bir sağlık sorununuzda olabilir.
Hangi Doktora / Bölüme Gidilir?
Evet arkadaşlar sorunu kendi kendimize çözmek yerine mutlaka bir uzman desteği almak gerekir. Hiç olmazsa muayene olarak tedaviye yönelik öneriler almak gerekir. Bunun için gidilmesi gereken doktor cildiye uzmanı olup, aynı şekilde Dermatoloji ya da deri ve zührevi hastalıklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Özel ya da kamu hastanelerinden randevu alarak muayene olabilirsiniz.
REFERANSLAR
- Rhodes, T., Girman, C. J., Savin, R. C., Kaufman, K. D., Guo, S., Lilly, F. R., … & Chumlea, W. C. (1998). Prevalence of male pattern hair loss in 18–49 year old men. Dermatologic surgery, 24(12), 1330-1332.
- Phillips, T. G., Slomiany, W. P., & Allison, R. (2017). Hair loss: common causes and treatment. American family physician, 96(6), 371-378.