idea klinik
Kabızlığın ortaya çıkması ve kronikleşmesinde önemli bir yere sahip olan Anismus, (makat kaslarının gevşeyememesi problemidir.) Sorunun uzun süre devam etmesi halinde, makatta ağrı ve kanama gibi şikayetler yanı sıra hemoroid, anal fissür ve makat sarkması gibi hastalıklara sebebiyet verir.
Anismus Nedir?
Dışkılama zorluğu ya da dışkılayamama problemi şeklinde de tarif edebiliriz. Aynı şekilde, Paradoksal Puborektal Kontraksiyon, Dissinerjik Defekasyon gibi isimlerle de karşınıza çıkabilir.
Anismus Nasıl Bir Hastalık? Örnek: Sağlıklı bir insan dışkıladığı anda rahatlamış bir şekilde tuvaletten çıkar, olması gerekende budur. Anismus problemi olan insanlar ise tuvaletten çıkarken aynı rahatlığı yaşayamaz! Hem de uzun süre tuvalette kalmasına, ıkınmasına rağmen; rahatlamış bir şekilde tuvaletten çıkamaz. (1,2)
Anismus Neden Olur?
İlk olarak nasıl oluştuğuna bakalım mı? Sorunun altında yatan neden; makat kaslarının (puborektal kasların) dışkılama esnasında gevşeyememesidir. Daha anlaşılır hale getirmek için biraz detaylandırayım.
Makat kaslarının önemli görevlerinden biri dışkı ve gaz kaçırma problemini önlemektir. Dışkılama hissi oluşmadığı ve de siz tuvalete gitmediğiniz sürece bu kaslar hep kasılı kalır. Bu şekilde dışkı ve gaz kaçırmanın önüne geçerler. Ta ki dışkı, rektuma gelip, dışkılama ihtiyacı hissettiğinizde ise tuvalete gider ve hafif bir ıkınma ile normalde kaslı olan kaslar kendiliğinden gevşer. Yukarıda belirttiğim işleyiş, sağlıklı insanlar için geçerlidir.
Anismus problemi olan insanlarda ise kaslar dışkılama esnasında da hep kasılı kalmaktadır. Kişi tuvalete gitse de, uzun süre ıkınsa da değişen bir şey olmaz. Puborektal kaslar hep kasılı kalmakta ve dışkının geçişini zorlaştırmaktadır. Anüs kısmı kapalı ya da çok dar olması nedeniyle, rektumda bulunan dışkı tamamen boşaltılamaz. Dışkının ince olması, rahatlayamama, ağrı ve kanama şikayeti olması anismus ve fissür, hemoroid belirtisi olabilir.
Peki, Bu Soruna Sebebiyet Veren Etkenler Neler?
Anismus, kesin nedeni bilinmemekle birlikte; çocukluk çağında karşılaşılan fiziksel ve ruhsal travmalar, depresyon ve anksiyete bozukluğu yanı sıra cinsel ilişki problemleri de öne çıkmaktadır. Bazen de sorunu kendi kendimiz ortaya çıkarırız. Dışkılamayı erteleme (uzun süre tuvalete gitmeme) gösterilebilir.
Anismus Belirtileri Nelerdir?
Dışkılayamama, Rahatlayamama: Sorunun ilk ve en belirgin hali, olması gibi rahatça dışkılayamama, dışkılama sonrası rahatlayamamadır.
Kabızlık: Kişinin dışkılayamamasına bağlı olarak akut ya da kronik kabızlık ortaya çıkacaktır. Rektumda, bekleyen dışkı kuruyacak, katılaşacak ve hatta taşlaşacaktır. Bu durum kabızlığı kronik hale getirecektir. (3)
Makatta ağrı; en sık ve en bezdirici belirtidir. Günün herhangi bir saatinde, sıklıkla dışkılamadan sonra makatta kasılma olur. Bu kasılma kola bacağa kramp girmesi gibidir. Bazen dayanılmaz düzeylerde olabilir. Kasılma muayene esnasında oluştuysa muayenede tespit edilebilir ancak bu çok küçük bir ihtimaldir. Genellikle muayenede tespit edilemez. Kontrolsüz spazm her iki cinste de yaklaşık aynı sıklıkta görülür. Bu belirtiler makat çatlağında da görülür ancak çatlakta hastalığın kendisi de tespit edilir.
Makattan Kan Gelmesi: Yazının giriş kısmında da belirttiğim gibi ilerleyen zamanlarda yeni sorunları da ortaya çıkarmaktadır. Örnek: Makattan kan gelmesi bunların başında gelir. Ikınmaya bağlı iç hemoroid ya da dışkının kalınlaşması, taşlaşması sonucu makatta çatlak kanama ve ağrı yapacaktır.
Anismus Nasıl Anlaşılır, Teşhis Nasıl Konur?
Hastanın anlattıkları ile hareket edilir. Net muayene bulgusu yoktur. İleri tetkik olarak anal manometri ve defakografi yapılabilir. Özellikle manometri ciddi yol göstericidir. Anoskop, rektoskop, kolonoskop ve ultrason gibi girişimlerin teşhiste hiçbir yarar olmaz. Ekonomik kayıp dışında anlamı yoktur.
Anismus Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kesin sonuç veren net bir tedavisi yoktur ancak çeşitli uygulamalarla olumlu sonuçlar alınmaktadır. Hem hasta hem de doktor için sabır gerektiren bir sorundur.
(BOTOX) Botulinum Toksini Tedavisi; En etkili yöntemdir. Her ne kadar kesin sonuç denemese de % 95 gibi oldukça yüksek başarısı vardır. Puborektal kasın felç olması sağlanır. Hastaların % 95 inde tam düzelme sağlanır %5’lik kısımda ne yazık kişide hiçbir düzelme gözlenmez. Bu şekilde cevap vermeyen hastalara 15 gün sonra ikinci doz Botulinum Toksini yapıldığında, bunların da bir kısmının düzeldiği görülmüştür. Uygulama 1 dakikada 2 enjeksiyon şeklinde yapılır ve son derece basittir. (4)
Anismus ameliyatı; Puborektal kasın kesilmesi şeklinde yapılan ameliyatta başarı düşük olduğu, hastanın tam rahatlayamaması sebebiyle pek uygulanmamaktadır.
Anismus Egzersizi Olarak Ne Yapmalı?
Kasların gevşek olduğu yada çeşitli yaralanma sebebiyle gaz veya dışkı kaçırma gibi sorunların kısmen düzelmesi için çeşitli egzersizler önerilmektedir. Bu egzersizlerin en bilineni kegel egzersizidir. Elektriksel uyarıcılarla da bu yapılabilir ancak anismusta kaslar zaten fazlasıyla güçlü olduğu için bu tür egzersizlerin yararı olmaz hatta tam tersi etki de yapabilir.
Karıştığı Hastalıklar;
Bölgede ağrı yapan tüm hastalıklarla karıştırılabilir. Bunlar;
Hemoroid (basur)
Anal fissür
Apseler
Proktit
Rectit
Sarkma
Soliter ülser
Özetle;
Anismus ciddi bir hastalık değildir, en etkili tedavisi Botulinum Toksini enjeksiyonudur.
Hipnozla tedavinin başarılı olacağı da bilinmelidir.
REFERANSLAR
- Schouten, W. R., Briel, J. W., Auwerda, J. J. A., Van Dam, J. H., Gosselink, M. J., Ginai, A. Z., & Hop, W. C. J. (1997). Anismus: fact or fiction?. Diseases of the colon & rectum, 40(9), 1033-1041.
- Rhoads, K. F., & Garcia-Aguilar, J. (2005). Anismus. In Complex Anorectal Disorders (pp. 461-493). Springer, London.
- Preston, D. M., & Lennard-Jones, J. E. (1985). Anismus in chronic constipation. Digestive diseases and sciences, 30(5), 413-418.
- Leroi, A. M., Berkelmans, I., Denis, P., Hémond, M., & Devroede, G. (1995). Anismus as a marker of sexual abuse. Digestive diseases and sciences, 40(7), 1411-1416.